ایرانگردی؛

معرفی شهر هشجین

هشجین یکی از از شهرهای زیبا و تاریخی استان اردبیل ایران است. این شهر مرکز بخش خورش‌رستم شهرستان خلخال واقع در استان اردبیل در شمال غرب ایران است.

به گزارش خبرنگار فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «هشجین نیوز»،بخش خورش رستم از شمال با شهرستان‌های خلخال و کوثر، از جنوب با استان زنجان، از شرق با بخش شاهرود و از غرب با شهرستان میانه همسایه است. رودخانه مشهور قزل‌اوزن در جنوب این بخش جریان دارد و استان اردبیل را از استان‌های همجوار آذربایجان شرقی و زنجان جدا می‌کند.

تاریخچه و نام‌گذاری:

بر اساس مدارک موجود، در سال ۱۳۳۴ شمسی برای اولین بار محلات و معابر هشجین شامل ۱۴ خیابان، کوچه و محله نام‌گذاری شدند.

وجه تسمیه هشجین:

پسوند "جین" به معنی دندانه‌دار است و به شش عدد یا شش تایی اشاره دارد. واژه‌هایی مانند "دوجین" به معنای دوازده‌تایی نیز از این ریشه گرفته شده‌اند. واژه‌های "امگین" و "گان" از اسامی پارتی هستند و به معنی مکان، جا و سرزمین به کار می‌رفتند که به مرور زمان به "جین" و "جان" تبدیل شده‌اند. برخی نیز معتقدند هشجین در گذشته "مشگین" نامیده می‌شده که به معنی محل رویش درختان میوه بوده و به مرور به هشجین تغییر یافته است.

قدمت تاریخی:

این شهر بیش از ۶۰۰۰ سال قدمت دارد و دارای تپه‌ای به نام "دیزلهین" است که زیر آن بقایای یک شهرک کوچک و بسیار قدیمی قرار دارد.

تلفظ و پیشینه تاریخی:

تلفظ صحیح نام شهر در زبان ساکنین محلی "هشئین" است. قدیمی‌ترین متن مربوط به این شهر در کتیبه‌های بازمانده از زمان آشور یافت شده است. بر اساس این کتیبه‌ها، سارگون پادشاه آشور در لشکرکشی به سرزمین اورارتو، به انبار آذوقه‌ای به نام "پانزیشن" برخورد کرد و برای تصرف آن، لشکر خود را به سوی مرزهای جنوبی اورارتو حرکت داد.

زبان و مذهب:

زبان مردم هشجین ترکی آذربایجانی است، هرچند در دانشنامه جهان اسلام از این منطقه به عنوان یکی از مناطق تالشی‌زبان نیز نام برده شده است. مردم این شهر مسلمان و پیرو مذاهب شیعه دوازده‌امامی و سنی شافعی هستند.

جمعیت:

جمعیت شهر هشجین در سال ۱۳۸۳ نزدیک به ۶۰۰۰ نفر برآورد شده است. این شهر از سال ۱۳۲۰ به عنوان مرکز بخش شناخته می‌شود.

آداب و رسوم:

زبان، پوشش و باورهای مردم هشجین مشابه دیگر مناطق آذربایجان است. مناسبت‌های گوناگونی در این شهر برگزار می‌شود که برخی از آنها عبارتند از:

- عید نوروز و نوروزنامه‌خوانی:  

  نوروز و مراسم نوروزنامه‌خوانی یکی از سنت‌های دیرینه و ماندگار در فرهنگ مردم هشجین است. در این مراسم، کودکان روستا در شب‌های اول ماه نوروز به درب منازل رفته و با خواندن نوروزنامه، فرارسیدن بهار را به ساکنین خانه‌ها تبریک می‌گویند و هدیه دریافت می‌کنند. اشعاری که در این مراسم خوانده می‌شود، شامل عباراتی مانند:  

  *"شکر ای خدا گئچدی زمستان، گلدی موسم باغ گلستان..."*  

  و  

  *"به حق یاعلی آقای قنبر وصّی مصطفی، شیر و غضنفر کمگ اولسون سوزه ساقی کوثر بهار آمد، بهار آمد خوش آمد..."*  

  است.

- چهارشنبه‌سوری:  

  مراسم چهارشنبه‌سوری در هشجین شامل آیین‌هایی مانند "قورشاق سالاماق" (شال‌اندازی)، "یومورتا بویاماق" (رنگ‌کردن تخم‌مرغ) و "چَرشنبهَ لیک" (هدیه‌ای از خانواده داماد به عروس) است.

- بایرام واختی:  

  این مراسم به عنوان پیک نیکی در ایام عید برگزار می‌شود.

- شیلان:  

  شیلان به میهمانی‌های عمومی و ولیمه‌هایی گفته می‌شود که برای خیرات مردگان برگزار می‌شود.

- چومچه خاتئن:  

  این مراسم باران‌خواهی است که در بسیاری از نقاط ایران نیز دیده می‌شود.

- خئدئر نبی و قوود الَمَک:  

  در چله کوچک، مراسمی به نام "خئدئر نبی" برگزار می‌شود که در آن قوود (نوعی خوراکی) بین آشنایان و همسایگان پخش می‌شود. همچنین، شب چله کوچک، خانواده‌ها با دعوت فامیل و آشنایان به الک کردن قوود اقدام می‌کنند.

- مراسم محرم:  

  در ماه محرم، مراسمی مانند "طشت‌گذاری"، "شاه حسین" (عزاداری دسته‌جمعی) و "شمع‌گذاری" در شب تاسوعای حسینی برگزار می‌شود. همچنین، شبیه‌خوانی و مولودی‌خوانی از دیگر آیین‌های این ماه هستند.

اماکن دیدنی:

- قله آق‌داغ: با ارتفاع ۳۳۰۳ متر، دومین کوه بلند استان اردبیل است و دارای رشته‌کوه‌های ۳۰ کیلومتری و دامنه‌های ییلاقی زیبا است.

- جنگل‌های روستاهای چنار، آق‌سو، چنارلیق، کیوی زاویه و قره‌تکان: این جنگل‌ها از جاذبه‌های طبیعی منطقه هستند.

- زیارتگاه‌ها و آرامگاه‌ها: شامل آرامگاه سید محمد قریشی در هشجین، سید احمد معراجی در اسبو و شیخ کشف‌الدین در روستای دایوکندی.

- ییلاق‌های کلکی، سویودلی، پنبه‌لکه و قنشرسوکن برندق: این ییلاق‌ها از مناطق خوش‌آب‌وهوا و تفریحی منطقه هستند.

- حاشیه رود قزل‌اوزن: این رودخانه به طول ۹۰ کیلومتر از منطقه خورش رستم می‌گذرد و مکانی مناسب برای ماهیگیری، قایق‌سواری و کشاورزی است.

- باغات روستای نمهیل، برندق و گهراز: این باغات از زیبایی‌های طبیعی منطقه محسوب می‌شوند.

- روستای کزج: این روستا به دلیل معماری ماسوله‌ای شکل، جزو ۱۰ روستای دارای بافت باارزش معماری در ایران است.

- چشمه‌های آب گرم (ایستی‌سو): از جاذبه‌های طبیعی و درمانی منطقه هستند.

- آرامگاه آقا میر جعفر: واقع در روستای سادات گهراز.